Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2008

Η ΒΟΥΡΒΟΥΡΙΑ ΝΑΞΟΥ

Η Boυρβoυριά είναι ένα από τα 42 χωριά της Νάξου που αποτελούσε έως το 1999 μαζί με το Δαμαλά και το Δαμαριώνα την Κοινότητα Δαμαριώνα, μία από τις είκοσι τότε κοινότητες της Νάξου. Eίναι ακόμα ένα από τα δώδεκα χωριά που αναδύονται από την ασημoπράσινη θάλασσα του ελαιώνα στο κέντρο ή στις παραφυφές του ευρύχωρου λεκανοπεδίου της Τραγαίας.

Απέχει 15 χιλιόμετρα από τη Χώρα, την πρωτεύουσα της Νάξoυ, και αποτελεί συγκοινωνιακό κόμβo, απ' όπου διέρχονται όσοι κατευθύνονται από τη νότια Νάξο προς το Χαλκί και τα ορεινά χωριά, αλλά και προς το Δαμαριώνα και από άλλο δρόμο προς το Φιλώτι.
Σχετικά με το τοπωνύμιο Βουρβουριά ο αεiμνηστoς δάσκαλός μας, Στυλιανός Παραράς, μας έλεyε ότι πρoέρχεται από τη λέξη βουρλιά, το γνωστό φυτό που φυτρώνει στον Ποταμό μας, προφανώς με αναδιπλασιασμό, Βουρβουριά πραγματικότητα και τότε αλλά και τώρα το χωριό μας είναι ένα μεγάλο ανοιχτό περιβόλι και αυτό το όνομα του ταιριάζει, αφού αποδίδει κυριολεκτικά την πραγματικότητα. Σήμερα διoικητικά ανήκει στο Δήμο Δρυμαλίας. Δεν υπήρξε ποτέ μεγάλo χωριό, υπήρξε όμως μεγαλύτερο από σήμερα.. Άλλοτε ο πληθυσμός τoυ έφτανε τους 150 κατοίκους, ενώ κατά τη δεκαετία του 1950 στο Δημοτικό Σχολείο του Δαμαριώνα φοιτούσαν περίπου 25 μαθητές και στο Γυμνάσιο της Tραγαίας 15 μαθητές. Είναι αλήθεια ότι το χωριουδάκι μας, αν και απροσδιόριστη με ακρίβεια από την έρευνα., έχει μακρά ιστορία,.

H ιδρυσή του ανατρέχει μάλλον στη Βυζαντινή εποχή και τη Φραγκoκρατία. Τα εκκλησιαστικά μνημεία του τόπου μας επιβεβαιώνουν αυτήν την άποψη και απoδεικνύουν την ευλάβεια των προγόνων μας. Βυζαντινοί είναι οι ναοί του Αγίου Κωνσταντίνου (έτος ίδρυσης 1311) και της Αγίας Παρασκευής (1397).
Η αρχαιότερη αναφορά της Βουρβουριάς γίνεται σε νoταριακό έγγραφο από το 1538. Τη
Βουρβουριά αναφέρει και ο Γάλλος περιηγητής J. Ρ. de Toumefort, ο οποίος επισκέφτηκε τη Νάξο στα τέλη του 17ου αι .. Αλλά και ο Ιταλός V. Coronelli στο έργο του Isolario dell Atlante Veneτo (Βενετία 1696) αναφέρει το χωριό Vurecuria, που κατά το Γιώργο Δημητροκάλλη, προφανώς πρέπει να ταυτιστεί με τη Boυρβoυριά.

Την ιστορία του χωριoύ μας μαρτυράει επiσης ο μεταβυζαντινός ναός του Aγίου Γεωργίou (1762), ανακαιvισμένoς στη σημερινή τoυ μορφή. Αλλά και η ενοριακή εκκλησία του χωριού μας, ο Άγιος Προκόπιoς. Ιδρύθηκε στα χρόνια της Τcυρκοκρατίας (1809·1810) σε μια εποχή που η ενορία μας είχε δύο ιερείς, τον παπα-Μανουήλ Κατζούλη και τον παπα-Γιάνvη Κορρέ, όπως αναφέρεται σε επιγραφή του υπέρθυρου.
Βουρβoυριώτης ήταν ακόμα ο φωτισμένος ηγούμενος της Μονής της Φανερωμένης, Δωρόθεος Τζιώτης, ο οποίος ίδρυσε και Λειτούργησε σε χρόνια δίσεκτα δύο σχολεία., ένα στην Αγία Kυριαική της Χώρας Νάξου (1826) και ένα δεύτερο στους Ακαδήμoυς (1829). Ο μεγάλος αυτός συμπατριώτης μας πέθανε το 1832 και, κατά την παράδοση, ο τάφος του βρίσκεται στην Αγία Kυριακή. Ακόμα ο παπα- Γιώργης Σταμ. Bαμβακόπoυλoς, εφημέριος στο Χριστό του Δαμαριώνα, καταγόταν από τη Boυρβoυριά.

Σύμφωνα με πληροφορίες της Eιρήνης Μάλαμα - Κάγκανη από τη Βoυρβουριά καταγόταν και ο παππούς της παπα - Αντώνιος Μάλαμας, εφημέριος στον Ι. Ναό του Ταξιάρχη στο Κεραμί, που εξυπηρέτησε περιστασιακά και τις ενορίες του Χριστού, της Aγiας Ειρήνης και του Αγίου Προκοπίoυ. Ο αείμνηστος παπα - Αντωνιός είχε τη φήμη του καλού ιερέα και ήταν ακόμα και αγιογράφος. Ήταν πατέρας του γνωστού ξυλουργού αείμνηστου Στέλιου Μάλαμα. Αλλά και ο πατέρας του παπα – Αντωνιού ήταν ιερέας, ο παπα – Λιανός, το όνομα του οποίου διατηρεί μέχρι σήμερα αγρόκτημα στη Βουρβουριά που λέγεται του παπα – Λιανού.

Τέλος., σε δικαιοπρακτικό έγγραφο του 1720 αναφέρεται ότι στη Βουρβουριά υπήρχε κελί του μοναστηριού της Καλορείτσας, παράπλευρα στην οικία της οικογένειας Νικολάου Βασαλάκη. Ακόμα αναφέρεται ότι το 1867 το χωριό μας είχε 30 oικoγένειες 134 ψυχές, όταν o Δαμαλάς είχε 20 οικογένειες και 103 ψυχές και Ο Δαμαριώνας είχε 135 οικογένειες και 605 ψuχές.
Ιστορικό μνημείο της Φραγκοκρατίας (1207 – 1620) στο χωριό μας είναι τα λείψανα του λεγόμενου πύργου του Άρχου, δηλαδή του Άρχοντα, του Φράγκου φεουδάρχη Σωμμαρίπα, ο οποίος επέλεξε να χτίσει τον πύργο του εδώ, επειδή το χωριό ήταν πλούσιο και όμορφο. Ο πύργος ήταν διώροφος, είχε λιοτρίβι και φούρνο, αλλά κατεδαφίστηκε το 1927 από τον ιδιοκτήτη του, για να χτιστεί σπίτι στο Χαλκί. Τα λείψανα του πύργου σήμερα σώζονται στο περιβόλι του Στέφου Κυπραίου.

Γύρω από τον πύργο λογικά πρέπει να είχαν χτιστεί τα σπίτια των κολίγων που καλλιεργούσαν τα κτήματα του Άρχοντα και αποτέλεσαν τον πυρήνα του συνοικισμού. Παράλληλα, εκτός από τους δύο νερόμυλους, που λειτουργούσαν παλαιότερα αποδεικνύουν, τόσο την παραγωγικότητα, όσο και τη δύναμη πληθυσμού του χωριού μας.
Ακόμα ο αγροτικός γιατρός της Τραγέας (1965-1978), αείμνηστος Βασίλης Δημητροκάλλης, που θυσίασε τη ζωή του στην αφιλοχρήματη εξάσκηση του λειτουργήματός του και ο αείμνηστος μεγάλος φιλόλογος Μανόλης Avτ. Σέρβος.

Δυστυχώς όμως η Βουρβουριά, μολονότι βρίσκεται σε καλή γεωγραφική θέση, έχουν συντoμευτεί οι αποστάσεις από τα γειτονικά χωριά και τη Χώρα, απέχει μόλις ένα χιλιόμετρο σε ασφαλτοστρωμέvο δρόμο από το Xαλκί, το διoικητικό και εμπoρικό κέντρο της Τραγέας, και από το Δαμαριώνα. αντίστoιχα, και έχουν αισθητά βελτιωθεί οι συνθήκες διαβίωσης σ' αυτό, παρά ταύτα συρρικνώνεται κυρίως, εξαιτίας της μείωσης του πληθυσμού και της απουσίας νέων οικογενειών, συνεχιστών της ζωής στο χωριό, αλλά και της επίδοσης των νέων ανθρώπων στις σπονδές. που τους έδωσε το διαβατήριο για την αποδημία.
Έτσι ο πληθυσμός σήμερα έχει περιοριστεί στους 30 περίπου μόνιμους κατοίκους, κατά πλειονότητα και αυτούς ηλικιωμένους.

Νικόλαος Προμπονάς

Δεν υπάρχουν σχόλια: